Η μουσική στο 2025: ένας άνεμος δημιουργίας κόντρα στη βία, στον ρατσισμό και στον αυταρχισμό

Τί να πούμε για αυτό το έτος, το 2025; Η μουσική, όπως και κάθε τέχνη, μπλέχτηκε μέσα στο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό του γίγνεσθαι, εμπλουτίζοντας την εποχή μας, αλλά και ευτυχώς κοντράροντας τις ηγεμονικές της κατευθύνσεις.

Και ποιες ήταν αυτές οι κατευθύνσεις; Διαβάζοντας το αξιόλογο μα και σίγουρα απαισιόδοξο άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη για τον απολογισμό της χρονιάς, τις βλέπεις να ξεδιπλώνονται μπροστά σου: πόλεμος και βία, αυταρχισμός και ρατσισμός, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Παγκόσμιο ναδίρ η γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού στη Γάζα. Αλλά και στη χώρα μας, μια αίσθηση αλαζονείας που μένει ατιμώρητη κυριαρχεί: υποκλοπές, Τέμπη, ΟΠΕΚΕΠΕ. Δεν εγκαταλείπω τη θεμελιώδη ιδέα ότι η ανθρωπότητα, όσο προχωρά, καλυτερεύει, αλλά τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει πέσει σε μια επικίνδυνη σπείρα.

Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε σε ομιλία του στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου το 1967, έλεγε: 

Όλες οι υλικές και διανοητικές δυνάμεις, που μπορούν να δραστηριοποιηθούν για την πραγμάτωση μιας ελεύθερης κοινωνίας, είναι εδώ, παρούσες. Το γεγονός, ότι δεν δραστηριοποιούνται, οφείλεται στην ολοκληρωτική επιστράτευση της κατεστημένης κοινωνίας εναντίον των ίδιων της των απελευθερωτικών δυνατοτήτων. 

Κοντά 60 χρόνια μετά, οι σκέψεις του Γερμανού στοχαστή ισχύουν περισσότερο παρά ποτέ. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, ακόμα και η τόσο αμφιλεγόμενη ΑΙ με την αλματώδη ανάπτυξη, ειδικά μέσα στο 2025, θα μπορούσαν να πάρουν έναν δρόμο προς την απελευθέρωση, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία. Ωστόσο, η “κατεστημένη κοινωνία”, η ηγεμονική ιδεολογία, η οποία συγκροτείται από τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ, κατά βάση απομακρύνει, όχι μόνο την τεχνολογία, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας από αυτόν τον δρόμο.

Βέβαια, σε ολόκληρο τον κόσμο κινούνται άτομα και συλλογικότητες που κοντράρουν τις παραπάνω κατεστημένες ιδεολογικές κατευθύνσεις. Έτσι και ένα μεγάλο μέρος της τέχνης και συνεπώς η μουσική, ειδικά στις πιο εναλλακτικές (alternative), ανεξάρτητες (indie) και υπόγειες (underground) εκφράσεις της, αξιοποιεί τη δύναμη της ώστε να αρθρώσει κριτική στον ηγεμονικό λόγο, αλλά και να προσφέρει, έστω σε ένα αισθητικό και δημιουργικό επίπεδο, διεξόδους συνεργασίας, διαπολιτισμικότητας, δράσης “από τα κάτω” και δημοκρατικότητας. Όπως τραγουδάνε και οι Arsenal στο "Barbara", από το άλμπουμ τους Okan Okunkun, που επέλεξα ως νο1 για το 2025: 

This man is pulling me down,

I wanna jump, I can hear the sounds

Clap you hands and give me love.

Η μουσική μας δίνει τη μαγιά για έναν καλύτερο κόσμο, είναι στο χέρι μας να την αξιοποιήσουμε για μια καλύτερη προσωπική και δημόσια ζωή. 

Θα κλείσω αυτό το κείμενο με ένα τραγούδι εκτός των 20 άλμπουμ που παρουσιάστηκαν σε αυτό το blog, ίσως το καλύτερο τραγούδι του έτους, ένα instant classic: Lady Blackbird vs. Crooked Man - Purify

Ακολουθούν τα 20 άλμπουμ του 2025 που μου άρεσαν σε μια, όσο είναι δυνατό, ιεραρχική σειρά. Η βαθύτερη και πιο διαχρονική αξία των άλμπουμ αυτών θα φανεί στο πέρασμα του χρόνου. Ο  Βαλάντης Τερζόπουλος στο άρθρο για το δικό του top-20 γράφει: "είναι, απλώς, το αποτύπωμα μιας χρονιάς όπως πραγματικά την βίωσα σε πραγματικό χρόνο." Φυσικά, συμφωνώ μαζί του. 

Τσεκάρετε, παράλληλα, και τις δύο λίστες Music is my fuel (η πρώτη και η δεύτερη), με tracks του έτους.

01. Arsenal - Okan Okunkun 

02. Ptaki Polski - Ptaki Polski 

03. Birdsnake - Biofilter 

04. The South Hill Experiment - Earthbreaks 

05. Zeitgeist Freedom Energy Exchange - Inspire /// Radicalise

06. Gates of Dawn - III 

07. Pig&Dan - Journey Within 

08. Floating Points - Lazarus Soundtrack

09. Humble B Flat - Blessings in The Sun 

10. Sewell and the Gong - Patron Saint Of Elsewhere

11. Zangoma - Faka Mulilo

12. Chaos in the CBD - A Deeper Life

13. King Garcia - Hamelin 

14. Madrid De Los Austrias - Tercero 

15. Sunbörn Meets Clap! Clap! - Earth Is Begging 

16. ANAN - Room 

17. Liberato - III 

18. Sandwell District - End Beginnings

19. Eric Hilton - Midnight Ragas

20. Emancipator & Lapa - Stories Of The Melting Sun

20 άλμπουμ για το 2025 | #01. Arsenal - Okan Okukun (Oyebo Soel Music)

Το Okan Okunkun είναι ένα μυθικό μαύρο πουλί που πετάει μόνο τη νύχτα και επομένως μπορεί να το δει κανείς μόνο όταν έχει πανσέληνο.

Σε γενικά πλαίσια, δεν είναι κι εύκολο να γράφεις για το άλμπουμ που λαμβάνει την πρώτη θέση της εικοσάδας με τα καλύτερα της χρονιάς: μήπως η παρουσίαση σου υποτιμήσει ή ακόμα και υπερτιμήσει την πραγματική του αξία; Αυτές οι σκέψεις ταιριάζουν ακόμα περισσότερο στο Okan Okunkun των Βέλγων Arsenal, ένα άλμπουμ το οποίο δεν κρύβω πως με συγκινεί βαθιά και έντονα κάθε φορά που το ακούω συγκεντρωμένα… κι αυτές οι φορές δεν είναι και λίγες. 

Αν θέλουμε να περιγράψουμε το ύφος του Okan Okunkun, θα λέγαμε πως πρόκειται για έναν συνδυασμό ανάμεσα σε ιδιαίτερες, ακόμα και ιδιοσυγκρασιακές εκδοχές του synthpop, του afrobeat και του post-rock, χωρίς να λείπουν στοιχεία από trip hop, post-punk και το σύμπαν της ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής. Στο 8ο studio άλμπουμ του, το ντουέτο των Hendrik Willemyns και John Roan εμπιστεύεται το ένστικτο του και, απελευθερωμένο από ειδολογικά όρια και εμπορικές τάσεις, δημιουργεί μουσική που ισορροπεί ιδανικά ανάμεσα σε μια πιο ποπ τραγουδοποιία, στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό και τέλος στην προσεγμένη στουντιακή δουλειά. Έτσι, οι μελωδίες, οι ενορχηστρώσεις και η παραγωγή είναι απλές και αυθόρμητες, μα ταυτόχρονα μελετημένες, βασισμένες σε συμπλεκόμενα layers από αιθέριες κιθάρες, ambient πλήκτρα, ηλεκτρονικά beats, funky μπασογραμμές, βαθιά εκφραστικά φωνητικά και tribal κρουστά που κυλάνε εύκολα από τον ρεμβασμό στον παροξυσμό. 

Βέβαια, ως απαραίτητοι αρωγοί στο παραπάνω blend στέκονται οι Νιγηριανοί guest τραγουδιστές και μουσικοί, χωρίς αυτούς το αποτέλεσμα δεν θα ήταν τόσο συναρπαστικό. Προσδίδουν τη μαγική νιγηριανή afrobeat παράδοση του γίγαντα Fela Kuti, σε μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή. Kάπως έτσι, αυτή η διαπολιτισμική μουσική ομήγυρη παρασέρνεται σε δυσθεώρητα πνευματικά και ψυχολογικά βάθη και ύψη.

Το Okan Okunkun διαρκεί κάπου λιγότερο από 40 λεπτά και κάθε τραγούδι έχει λόγο ύπαρξης, ώστε να συμπληρωθεί ένα παζλ μελαγχολίας  νοσταλγίας, συντροφικότητας κι αγάπης. Αυτός ο λαβύρινθος βρίσκει διέξοδο στο ομώνυμο τελευταίο τραγούδι, όπου η Βελγική - Νιγηριανή συμμαχία φτάνει στο συναισθηματικό κρεσέντο του ανθρώπου που, μετά από μια δύσκολη περίοδο, αντικρίζει πια το φως.

Σκαλίζοντας την πλούσια δισκογραφία των Arsenal, αυτής της ξεχωριστής, συνεχώς εξελισσόμενης και ελάχιστα γνωστής στη χώρα μας μπάντας, έφτιαξα αυτή εδώ την λίγο παραπάνω από δίωρη playlist στο Spotify, ένα προσωπικό Best of... σε χρονολογική σειρά:

Κλικάροντας την εικόνα του εξωφύλλου, ακούτε ολόκληρο το άλμπουμ Okan Okunkun.