Κανόνιον 2026

 
Με ευγνωμοσύνη και σεβασμό δημοσιεύουμε το Κανόνιον του Δίσεκτου Σωτηρίου Έτους 2026, το οποίο συνέταξε το σεπτό Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Το Κανόνιον αποτελεί πολύτιμο εκκλησιαστικό οδηγό, καθορίζοντας με ακρίβεια τον ήχο, το εωθινό και τα ευαγγελικά και αποστολικά αναγνώσματα κάθε Κυριακής του εκκλησιαστικού έτους.
 

Η πατριαρχική αυτή έκδοση, καρπός μακραίωνης λειτουργικής παραδόσεως, διακονεί την ενότητα και την τάξη της λατρείας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ευχόμαστε να αποτελέσει αρωγό πνευματικής ωφέλειας για κληρικούς, ιεροψάλτες και κάθε πιστό που επιθυμεί να πορεύεται εν γνώσει και προσευχή μέσα στον λειτουργικό χρόνο.

Μια ζεστή αγκαλιά

 
Μια αγκαλιά άνοιξε λίγες μέρες πριν, στις 16 Δεκεμβρίου, στην καρδιά του Λονδίνου, για να κλείσει μέσα της τα εβδομήντα χρόνια μιας πληγής. Μιας πληγής που δεν κλείνει όσο υπάρχει το «γιατί;». Η κατοικία του Πρέσβη της Ελλάδας άνοιξε την πόρτα της αγκαλιάς για να μας δώσει την ευκαιρία να πούμε τον πόνο μας, να μοιραστούμε το ντέρτι μας που ακόμα μας καίει. Ένα ντέρτι που δεν ξεπερνιέται και  δεν ξεπεράστηκε από τους γονιούς μας.  
 

Πόσα και πόσα επίθετα δεν δόθηκαν σε εκείνη την νύχτα που γεννήθηκε στο χλιαρό βραδάκι εκείνου του Σεπτέμβρη. Μια μέρα που ξεκίνησε σαν όλες τις άλλες. Μια Τρίτη που δεν προμηνούσε τίποτα το ιδιαίτερο, μέχρι που ο ήλιος άρχισε κουρασμένος να παραδίνει τα ηνία στο φεγγάρι. Αυτοί που βίωσαν δεν τα λησμονούν και όσοι έφυγαν για την αιώνια ζωή τα πήραν μέσα στις αποσκευές τους.
 

Ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών Η.Β. σε συνεργασία με την Ελληνική Πρεσβεία και το πραγματικό ενδιαφέρον του Εξοχ. Πρέσβη της Ελλάδας κ. Γιάννη Τσαούση, πραγματοποίησε μια εξαιρετική βραδιά μνήμης για τα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ που θα πρέπει να άγγιξε πολλές χορδές στις καρδιές των παρευρισκομένων με τις πενιές αυτών που κρατούσαν τα έγχορδα.  Τρεις κυρίως ομιλητές, ο Κρίτων Κριμίτσης από την Χαλκηδόνα και η Νίκη Beales από τα Θεραπειά, ζωγράφισαν με λόγια αυτά που έζησαν στα πολύ τρυφερά τους χρόνια  στα μέρη εκείνα που αρχίζει και τελειώνει ο ακούραστος Βόσπορος. Ο τρίτος ομιλητής,  Γιώργος Βασιάδης, από τον Καναδά με έκδηλη Πολίτικη καταγωγή περιέγραψε γλαφυρότατα αυτά που έμαθε από τους δικούς του και από τις έρευνες που έκανε. 
 

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών, Πάνος Αναγνωστόπουλος,  ο Εξοχ. κ. Πρέσβης, Γ. Τσαούσης, η κ. Αθ. Δημητρακά παρουσιάζοντας τους ομιλητές, ανοίγοντας και κλείνοντας την εκδήλωση χαιρέτησαν τους παρόντες οι οποίοι παρακολουθούσαν τις ομιλίες με προσοχή.
 

Μίλησαν επίσης, ο κ. Νίκος WiΙliams, που παρουσίασε ένα μικρό Βίντεο με τον παππού του μοιράζοντας τις εμπειρίες του μαζί με τους παρευρισκομένους και η Gonul Bozoglu,  Λέκτορας Μουσείων και Πολιτισμικής Κληρονομιάς.  

 
Παρόντες ήταν  η Εξοχ. Βασιλική Γούναρη (Πολίτικης καταγωγής) Πρέσβης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες,  ο Ύπατος  Αρμοστής της Κύπρου στο Η.Β. Εξοχ. Κ. Κούρος, μέλη του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών, άνθρωποι γεννημένοι στην Πόλη ή με καταγωγή από εκεί, απο την Σμύρνη, από την δική μας Ανατολή/Μικρασία, Επίτιμοι  Πολίτες, από λόγους αγάπης και αφοσίωσης στη Μητέρα Εκκλησία.
 
Νίκη Beales
 
Μπάκιγκχαμ, Αγγλία
Δεκέμβριος 2025

Μόνο οι τρελοί και τα παιδιά

...Διακηρύσσουμε ότι ο Χριστός δεν γεννήθηκε απλώς από την Παρθένο, αλλά ότι Αυτός που γεννιέται έχει την ίδια άναρχη αιωνιότητα με τον Πατέρα και το Πνεύμα. Έχει δυο γεννήσεις ο Χριστός μας. Μια την άχρονη και μια την άσπορη… Η μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος η Θεόν ασπόρως κυήσασα πρέσβευε υπερ του σωθήναι και ελεηθήναι την ψυχήν του δούλου σου…

Και όμως…
 
Αν ρωτήσουμε σε έναν τυχαίο ναό εκατό εκκλησιαζόμενους ποιος είναι ο Θεός Λόγος, τι σημαίνει «ασύγχυτη άσπορη ένωση», γιατί η Θεοτόκος είναι Θεοτόκος, τι συνέβη στον Σταυρό, ποιές είναι οι δύο φύσεις του Χριστού… φοβόμαστε πως, ίσως μόνον οι πέντε το πολύ θα ξέρουν.
 
Οι υπόλοιποι απλώς θα επαναλαμβάνουν και θα επαναλαμβάνουν. Και εκεί γεννιέται ένας τόσο υπαρκτός κίνδυνος πολλών αιώνων: να πλάθουμε έναν «δικό μας Χριστό» όχι τον Άναρχο, τον Αΐδιο, τον Προαιώνιο, όχι τον Τριαδικό, όχι τον Λόγο που έγινε Σάρκα, όχι τον Θεάνθρωπο Ιησού, τον Αναμενόμενον, Σωματούμενον Θεόν, που προεκήρυξαν αιώνες πριν με τρόπο αναντίλεκτο οι προφήτες με αναρίθμητα γραφτά τους, βλέποντας με την πνευματική τους διόραση το σωτήριον όλων των λαών, αλλά έναν Χριστούλη, συναισθηματικό με ενσυναίσθηση και συμπερίληψη, ψυχολογικό, βολικό. Έναν Χριστό που μοιάζει στις φαντασίες μας και όχι στις Γραφές και στους Πατέρες. Έναν Χριστό των αιρετικών όλων των εποχών, από τους μονοφυσίτες έως τα σύγχρονα πνευματικά υποκατάστατα.
 
Και όμως η Εκκλησία μας δεν μας εγκατέλειψε στην άγνοια. Κάθε ύμνος είναι δάσκαλος. Κάθε μεγαλυνάριο είναι θεολογική σχολή. Κάθε Λειτουργία είναι χειροπιαστή κατήχηση. Οι θησαυροί είναι μπροστά μας... Εμείς δεν σκύβουμε να τους ανοίξουμε. Ήλθε και πάλι ο καιρός όπου θα σταθούμε μπροστά στο άρρητο γεγονός της Σαρκώσεως. Σήμερα ψάλλουμε για τον Θεό που «ἐκ Μαρίας τῆς Παρθένου ἐνανθρωπήσαντα», για Εκείνον που «κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανούς» χώρεσε στη μήτρα μιας κόρης της Ναζαρέτ. Πώς να σταθούμε μπροστά σε τέτοια μυστήρια με άδεια καρδιά; Πώς να ψάλλουμε για την ενανθρώπηση χωρίς να γνωρίζουμε ποιος είναι Αυτός που έλαβε δούλου μορφή (Φιλιπ. 2, 7) για να μας ελευθερώσει; Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων, ο βασιλεύς των ουρανών, και ποιητής των όλων. Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν. Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι. Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρετε, τάξεις των Αγγέλων ευφραίνεσθε. Τα λεγόμενα Βυζαντινά κάλαντα. Πόσες δογματικές αλήθειες μέσα σε ελάχιστες γραμμές… αυτές τις αλήθειες που πάντα θα τις ομολογούν μόνο οι... τρελοί και τα παιδιά...
 
Νώντας Σκοπετέας

Τα κάλαντα του Γένους μας

Σήμερα, Παραμονή της μεγάλης Εορτής των Αγίων Χριστουγέννων, ψάλλονται -κατά παράδοση του Γένους μας- τα επίκαιρα εορταστικά χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Είναι σημαντικό μέρος των εθίμων αυτής της εποχής.

Στο βίντεο της παρούσας ανάρτησης βλέπουμε τον φημισμένο μαέστρο και βιολονίστα André Rieu να παρουσιάζει από το Maastricht μια ωραία χριστουγεννιάτικη συναυλία και με τη συμμετοχή της Ομογενούς σοπράνο Χριστίνας Πέτρου να προσφέρουν στους θεατές τα υπέροχα χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Έτσι, με τον τρόπο αυτό, τα κάλαντά μας αποκτούν διεθνή διάσταση και προβολή.

Τα Χριστούγεννα στους αιώνες της σκλαβιάς

 
Στις ημέρες μας, που η πολιτισμική και η πατριωτική κληρονομιά μας, ως Ελλήνων, τείνει να ξεχαστεί και που ως προοδευτικότητα προωθείται ο ατομισμός, ο μηδενισμός, ο σχετικισμός και ο κοσμοπολιτισμός, καλόν είναι να θυμηθούμε πώς περνούσαν τα Χριστούγεννά τους οι πρόγονοί μας κατά τα 400 χρόνια της σκλαβιάς σε βάρβαρο μωαμεθανό δυνάστη. Η αντίσταση που προέβαλαν στο να μην εξισλαμισθούν και στο να μην απωλέσουν  την ταυτότητά  τους είναι μοναδική στην παγκόσμια ιστορία. Στα τετρακόσια χρόνια, περίπου σε δέκα γενιές διωγμών, βίαιων εξισλαμισμών και αυθαίρετης εξουσίας δεν πέτυχαν οι Οθωμανοί να ξεριζώσουν τη φύτρα μας. Και έως σήμερα γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα όπως πριν, από τα Βυζαντινά τα χρόνια…
 

Κυρίως τα πρώτα διακόσια χρόνια μετά την Άλωση της Βασιλεύουσας το Γένος μας διατήρησε την ταυτότητά του στο πιο μαύρο σκοτάδι. Γράφει σχετικά ο Θανάσης Πετσάλης - Διομήδης, συγγραφέας μεταξύ άλλων, του επικού μυθιστορήματος «Οι Μαυρόλυκοι»:
 
«Τους δύο πρώτους αιώνες ανοργάνωτα και ασυστηματοποίητα μαζεύει ο παπάς, μισογραμματισμένος κι εκείνος τις πιο πολλές φορές, μαζεύει μερικά παιδιά στην εκκλησιά, στον νάρθηκα της εκκλησιάς, όπου υπάρχει, και τους μαθαίνει τα πρώτα γράμματα, τα κολλυβογράμματα του Κρυφού Σχολειού. Τότε που ο φόβος του τούρκου έκανε τους γονείς να στέλνουν τα παιδιά τους πριν ξημερώσει ακόμα, μεσ’  στο σκοτάδι, να πάνε στον παπά, παπά και δάσκαλο» (Θ. Πετσάλη - Διομήδη «Διάλογοι με τον εαυτό μου», Εκδ. Αρσενίδη, Αθήνα, σελ.92).
 
Για την ίδια περίοδο γράφει ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος:
 
«Μαζί με τους ελληνόπαιδες και το Έθνος όλο, θαλερό, έχυνε πικρά δάκρυα για τη δεινή αιχμαλωσία του και, εκ του λόγου αυτού, ατένιζε με αποστροφή τον Οθωμανό δυνάστη και βγάζοντας κραυγή οδύνης για την απανθρωπιά των ημερών της δουλείας που περνούσε, εν τούτοις διατηρούσε ακμαίες τις ηθικές του δυνάμεις…Και είναι αναμφισβήτητο ότι η, δια της υπό στοιχειώδη έστω μορφή μεταδιδόμενης στις Ιερές Μονές ελληνικής παιδείας, συστηματικώς καλλιεργηθείσα ελληνική ψυχή, οπλίστηκε με τα ακαταμάχητα όπλα της στον Θεό πίστεως και της αγάπης στην πατρίδα και βρέθηκε στη θέση να επανακτήσει την ευδαιμονία, την οποία μιαν αποφράδα ημέρα στερήθηκε» (+Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος «Από την Άλωση στην Παλιγγενεσία», Έκδοση Επικοινωνιακού και Μορφωτικού Ιδρύματος Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας «Ο Άγιος Σπυρίδων», Κέρκυρα, 2025, σελ. 61-62).  
           
Δείγμα της αντίστασης του Γένους στον Οθωμανό κατακτητή δεν είναι μόνο οι επαναστατικές κινήσεις, που ξεκίνησαν μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571 (Βλ. σχ. Γιώργου Καραμπελιά «Εκκλησία και Γένος εν αιχμαλωσία», Εναλλακτικές εκδόσεις, 2018, σελ. 44 κ.ε.). Είναι και τα όσα έγραψαν γενικώς και ειδικότερα για τα Χριστούγεννα εκκλησιαστικοί ποιμένες. Ο Παχώμιος ο Ρουσάνος (1508-1553) έγραψε ότι «στα Χριστούγεννα εορτάζουμε την δια της Γεννήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού ανάκληση και επάνοδο στην αρχαία ευγένεια (Σημ. των Αδάμ και Εύας προ της πτώσεως, αλλά υπονοεί και τα χρόνια του Βυζαντίου) του ανθρώπου, που είχε υποκύψει στα άλογα πάθη» (Βλ. Ι.Ν. Καρμίρη «Ο Παχώμιος Ρουσάνος και τα ανέκδοτα δογματικά και άλλα έργα αυτού», Αθήναι, 1935, σ. 123).
           
Ο μέγας πατριάρχης Αλεξανδρείας Άγιος Μελέτιος ο Πηγάς (1535-1602) έγραψε για τα Χριστούγεννα, όταν ακόμη ήταν ιερομόναχος στην Κωνσταντινούπολη: «Σήμερον Χριστός γεννάται και δοξάζεται Θεός. Σήμερον Χριστός γεννάται και η γη πάσα ειρήνην φέρει. Σήμερον Χριστός γεννάται, εν ανθρώποις γαρ ευδοκία. Σήμερον έλεος και αλήθεια συνηντήθησαν… Σήμερον αλήθεια εκ της γης ανέτειλε και δικαιοσύνη εκ του ουρανού ήλθε. Σήμερον ο Κύριος έδωκε χρηστότητα και η γη ημών δίδει τον καρπό της» (Γ. Βαλέτα «Μελέτιος Πηγάς», Χρυσοπηγή, Αθήναι, 1958, σελ. 251).
           
Ο σπουδαίος ρήτορας και με θερμουργή εθνική συνείδηση Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Ηλίας Μηνιάτης (1669-1714) έγραψε για τα Χριστούγεννα: «Οι μάγοι αφού προσκύνησαν τον Χριστό δεν γύρισαν από τον ίδιο δρόμο, που ήρθαν, αλλά πήραν άλλον και επέστρεψαν στον τόπο τους. Όταν αυτές τις ημέρες εξομολογηθούμε και μεταλάβουμε δεν πρέπει να γυρίσουμε πάλι από τον ίδιο δρόμο… Να αλλάξουμε δρόμο, να αλλάξουμε ήθη, να αλλάξουμε ζωή. Μη στραφούμε στα πρώτα πάθη, στις πρώτες αμαρτίες… Ας πιάσουμε τον άλλο δρόμο της χριστιανικής αρετής. Με λίγα λόγια ας αφήσουμε τον δρόμο των κακών συνηθειών και ας περπατήσουμε άλλον, μιας τέλειας διορθώσεως, που μας φέρνει στην αιώνια ζωή» (Ηλία Μηνιάτη «Διδαχαί και Λόγοι», Εκδ. Φως, Αθήναι, 1960, σελ. 320).
           
Ο λόγιος Αγιορείτης μοναχός Αγάπιος Λάνδος γεννήθηκε στην Κρήτη στις αρχές του 17^ου αιώνα, και, κατά τον Κων. Σάθα, «τα πολυάριθμα συγγράμματα στους αιώνες της σκλαβιάς υπήρξαν το μόνο ανάγνωσμα των Ελλήνων». Μεταξύ των άλλων έγραψε και το γνωστό βιβλίο «Αμαρτωλών Σωτηρία». Για τα Χριστούγεννα έγραψε: «Ας υψωθούμε από τα επίγεια και ας καταφρονήσουμε όλα τα φθαρτά και ανάξια και ας ποθήσουμε τα άφθαρτα και πολύτιμα. Ας μισήσουμε τις κτηνώδεις ορέξεις και όλα τα σαρκικά θελήματα και ας ποθήσουμε τα ψυχοσωτήρια… Γνωρίζοντες λοιπόν της φύσεώς μας την ευγένεια, ας μη γίνουμε ζώα στη λάσπη και τον βόρβορο των αμαρτιών κυλιόμενοι… Ας εορτάσουμε τη μεγάλη αυτή Πανήγυρη με αρετές μάλλον και όχι με χορούς και τραγούδια, τα οποία μισεί ο Θεός, αλλά με ελεημοσύνες πτωχών. Και ας μη πολυτρώμε κρέατα και ψάρια, όταν αυτοί δεν έχουν καν ψωμί για να χορτάσουν, διότι τότε δεν χαίρεται ο Δεσπότης Χριστός που πανηγυρίζουμε» (Αγαπίου μοναχού του Κρητός (Λάνδου), Κυριακοδρόμιον, εν Βενετία 1885, σελ. 189-190).
           
Λόγους και παραινέσεις με την ευκαιρία των εορτών των Χριστουγέννων έγραψαν πολλοί ακόμη κατά το καιρό της τουρκοκρατίας. Μεταξύ αυτών ο εκ Νάξου Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (1748-1809), ο Κερκυραίος Αρχιεπίσκοπος Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806), ο επίσης Κερκυραίος Αρχιεπίσκοπος Νικηφόρος Θεοτόκης (1731-1800) και ο Πάτμιος Άγιος Μακάριος Καλογεράς (1688-1737).
 
Η αντίσταση των προγόνων μας επί 400 χρόνια στην αφομοίωσή τους στον αλλόθρησκο κατακτητή, που επεδίωξε με κάθε τρόπο να τους αφομοιώσει, πρέπει να μας διδάξει και να μας παρακινήσει να αντισταθούμε στην οποιαδήποτε επιχείρηση αφομοίωσής μας σε απάνθρωπους και ολοκληρωτικούς τρόπους ζωής. Πρέπει να αντισταθούμε και όχι να αφεθούμε στα ρεύματα της χοϊκότητας. Να μην παραδοθούμε σε αυτά για να μη χάσουμε την επίζηλη κληρονομιά μας.
 
Αν έχουμε επίγνωση του πολιτισμικού θησαυρού που έχουμε κληρονομήσει πρέπει να είμαστε περήφανοι γι’ αυτόν και άγρυπνοι φρουροί του. Ας μην πάθουμε αυτό που γράφει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος: «Ενώ κερδίσαμε την ελευθερία του υπόδουλου, να χάσουμε την ελευθερία του ελεύθερου» (Collectanea, Εκδ. Δόμος, σελ. 99). Μακάρι ο καθένας μας να πει μαζί του: «Γεννήθηκα, έζησα και θα πεθάνω στην πίστη των πατέρων μου, στην πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Των αγίων πατέρων ημών. Γεννήθηκα, έζησα και θα πεθάνω στη γλώσσα των πατέρων μου, στη γλώσσα του Ομήρου, των Ευαγγελίων και του Σολωμού. Των αγίων πατέρων ημών. Πιστεύω ότι θα περάσουν ακόμα αμέτρητοι αιώνες, από τότε που ο Σεφέρης βιάστηκε να μου παραδώσει την απαισιόδοξη μαντεία, πως φοβάται μήπως είμαστε οι τελευταίοι που μιλάμε ελληνικά» (Αυτ. σελ. 225).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Έρχεται η νέα φρεγάτα

 
Η Ελλάδα παρέλαβε, πριν από λίγες ημέρες, την φρεγάτα «Κίμων» τύπου FDI HN (Belh@rra) F - 601, σε μία ειδική τελετή στη Λοριάν της Γαλλίας. Στην τελετή ονοματοδοσίας και ύψωσης της ελληνικής σημαίας σε αυτή την πρώτη φρεγάτα, παρέστη ο υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας, Νίκος Δένδιας καθώς και οι αρχηγοί του ΓΕΕΘΑ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας) και του ΓΕΝ (Γενικό Επιτελείο Ναυτικού).
 

Η ένταξη της φρεγάτας στη δύναμη του Στόλου αποτελεί ιστορική στιγμή και ισχυρό μήνυμα εθνικής αποφασιστικότητας, σηματοδοτώντας την είσοδο της χώρας σε μια νέα εποχή ναυτικής ισχύος. Πρόκειται για ένα πλοίο αιχμής, εξοπλισμένο με τεχνολογία τελευταίας γενιάς, ικανό να κυριαρχεί σε κάθε πεδίο επιχειρήσεων και να προστατεύει αποτελεσματικά τα ελληνικά συμφέροντα στη θάλασσα. Η ΚΙΜΩΝ δεν είναι απλώς μια νέα φρεγάτα· είναι σύμβολο αναγέννησης του Στόλου και έμπρακτη απόδειξη ότι η Ελλάδα επενδύει αποφασιστικά στην άμυνα, την ασφάλεια και την κυριαρχία της. Μαζί με τις υπόλοιπες νέες μονάδες, ενισχύει καταλυτικά την αποτρεπτική ισχύ της χώρας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Μεσιανικές μελωδίες του Handel

Μια εξαίρετη μελωδική πανδαισία εμπλούτισε τον μουσικό ουρανό του Μπρίστολ χθες το βράδυ. Ήταν το ορατόριο του σπουδαίου συνθέτη Georg Friedrich  Handel (1685 - 1759), που παρουσιάσθηκε από το Bristol Choral Society στον υπέροχο θεατρικό χώρο Bristol Beacon.

Μέσα στον πνευματικό χώρο της ιερής προσμονής των Χριστουγέννων η ουράνια αυτή μουσική, που εκτελέσθηκε από ταλαντούχους μουσικούς, δημιούργησε μια ατμόσφαιρα ανώτερη, κυριολεκτικά αγγελική και μοναδική.
 

Κρατώντας στα χέρια μας το κείμενο του σπουδαίου αυτού έργου, που ήταν χωρία από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, μας έκανε συντελεστές, συμμετόχους και συνδημιουργούς του όλου αυτού εξαιρετικού αποτελέσματος.
 

Hallelujah: for the Lord God Omnipotent reigneth (Revelation 19:6).