E-podręcznik "Dokumentowanie i waloryzacja geostanowisk dla geoturystyki i geoparków"

Dokumentowanie i waloryzacja geostanowisk dla geoturystyki i geoparków autorstwa Krzysztofa Miśkiewicza, Anny Waśkowskiej oraz Ewy Małgorzaty Welc to kolejny podręcznik akademicki do geoturystyki. Opracowanie poświęcone jest przede wszystkim zagadnieniom praktycznym, ale przedstawia też wiedzę fundamentalną, porządkuje terminologię i wskazuje kierunki badawcze w geoturystyce. Adresowany jest do wszystkich zainteresowanych tematyką geoturystyczną i geoparkową, a w szczególności do studentów, nauczycieli, przewodników turystycznych, pracowników instytucji i organizacji zajmujących się promocją, zarządzaniem oraz rozwojem regionalnym.

Podręcznik jest dostępny on-line jak również w formie pliku pdf na stronie Open AGH w wersji polskojęzycznej (PL) oraz angloję
zycznej (EN). Praca doskonale wpisuje się w nurt Otwartych Zasobów Edukacyjnych (OZE).

                   

Ochrona obiektów geologicznych w praktyce - przykład rezerwatu przyrody Prządki

    Sukcesja roślinności jest zjawiskiem naturalnym ale nie zawsze korzystnym, szczególnie z punktu widzenia geoturystyki. Zasłonięte przez drzewa formy skałkowe nie są już tak atrakcyjne wizualnie, a często utrudniony jest do nich dostęp i możliwość prowadzenie geoedukacji i geoturystyki. Porastanie roślinnością jest zatem zagrożeniem dla form skałkowych, a jedną z metod ochrony jest ich oczyszczanie i odsłanianie. W miarę możliwości, jeśli nie występują rzadkie, zagrożone gatunki flory i fauny, powinno się miejscami prowadzić takie prace. W przypadku rezerwatu przyrody Prządki im. Prof. Henryka Świdzińskiego, ochronie podlegają przede wszystkim formy skałkowe oraz cenne porosty, dlatego zasłaniające widok drzewa mogą być częściowo usuwane. Patrząc na archiwalne zdjęcia rezerwatu i porównując je ze współczesnym krajobrazem można odnieść wrażenie, że rezerwat traci, a nie zyskuje na swojej wartości. Należy podkreślić - światowej wartości - geostanowisko ma bowiem walor ponadregionalny i należy do jednych z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Europy. 

Źródło zestawienia: Welc, E., & Miśkiewicz, K. (2019). Geoturystyka i geoedukacja w rezerwacie przyrody nieożywionej „Prządki” im. prof. Henryka Świdzińskiego. Geotourism/Geoturystyka, 56–57(1–2), 11–42.

A – porośnięte lasem wzgórze z obszarem rezerwatu „Prządki”, fot. K. Miśkiewicz.; B – na pierwszym planie skałki grupy „Herszt”, dalej grupa skalna „Przadka-Baba”. W tle ruiny zamku Kamieniec. Fotografia wykonana w latach 1918-1939 przez Henryka Poddębskiego na potrzeby Archiwum Ilustracji Ilustrowanego Kuriera Codziennego (źródło: baza Narodowego Archiwum Cyfrowego, www 7); C – skałki grupy „Prządka-Baba” zasłonięte przez roślinność, fot. K. Miśkiewicz; D –skałki grupy „Prządka-Baba” utrwalone na fotografii z lat 1958-1960 wykonanej przez G. Russa, pocztówka Polskigo Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (źródło: baza fotografii „Fotopolska.eu”)

Geopark UNESCO Łuk Mużakowa

Geopark UNESCO Łuk Mużakowa jest pierwszym, i jak na razie jedynym geoparkiem w Polsce zarejestrowanym na światowej liście geoparków UNESCO (http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unesco-global-geoparks).

Warto przypomnieć fakt, że obecnie organizacja UNESCO przyznaje swoje certyfikaty w trzech grupach, równorzędnych jeśli chodzi o rangę i prestiż, stąd trzy listy najwspanialszych obiektów i obszarów świata: dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO, rezerwatów biosfery UNESCO i geoparków UNESCO. Dziedzictwo geologiczne Ziemi zostało zatem docenione przez UNESCO i stało się elementem dziedzictwa światowego o szczególnym znaczeniu i ochronie, nie mniejszej niż wartości biotyczne czy kulturowe.

Prace nad utworzeniem Geoparku Łuk Mużakowa rozpoczęto już w latach 1999-2001, geopark otrzymał certyfikat krajowy w 2009 r., następnie certyfikat europejski w 2011 r., a od 2015 r. jest na liście światowych geoparków UNESCO. Najważniejsze „cechy wyłączności” geoparku Łuk Mużakowa to unikatowe krajobrazy związane z oddziaływaniem lądolodów plejstoceńskich, działalnością górniczą oraz obecnością architektury ogrodowej. Geopark ma charakter transgraniczny – łączy obszary Saksonii i Brandenburgii w Niemczech oraz woj. lubuskie (pow. żarski) w Polsce.

Historia Łuku Mużakowa zaczyna się ok. 13 mln lat temu, kiedy to powstały pokłady węgla brunatnego na tym terenie. Zostały one jednak przykryte osadami młodszymi i dopiero lądolód wycisnął węgiel na powierzchnie dzięki czemu surowiec mógł być eksploatowany. Lądolód utworzył unikatowa strukturę geologiczną - wał (morena czołowa) w kształcie podkowy oraz znacznie zdeformował osady podłoża (fałdy i łuski) co geolodzy nazywają zaburzeniami glacitektonicznymi. Górnicza działalność człowieka doprowadziła do powstania pojezierza antropogenicznego. Szczególnymi atrakcjami turystycznymi są właśnie tzw. „kolorowe jeziorka” czyli sztuczne zbiorniki wodne zabarwione wraz z ich otoczeniem różnymi pierwiastkami, minerałami, wykwitami bakterii. Warto przespacerować się przygotowaną trasą geoturystyczną „Dawna kopalnia Babina” z licznymi tablicami geoturystycznymi, platformami widokowy oraz wieżą widokową. Perłą kulturową jest niewątpliwie Park Mużakowski z pierwszej połowy XIX w. wraz zamkiem księcia Pücklera, gdzie zorganizowano wspaniałą wystawę multimedialną. Po niemieckiej stronie geoparku warto zobaczyć Park Różaneczników i Azalii w Kromlau, wejść na wieżę widokową “Schweren Berg” by zobaczyć „księżycowy” krajobraz czynnej kopalni węgla brunatnego oraz pospacerować w Parku Głazów Narzutowych w Nochten – unikalnym parku geologiczno-botanicznym.

Po geoparku oprowadzają licencjonowani przewodnicy mużakowscy (http://luk.muzakowski.pl) – warto skorzystać, gdyż historia geologiczna nie jest dobrze czytelna na tym obszarze i aby ją zrozumieć i docenić, wymaga interpretacji i wizualizacji geoturystycznej. Pomagają w tym dostępne tablice w terenie, a także bogata literatura popularnonaukowa. W Łęknicy znajduje się siedziba Stowarzyszenia Geopark Łuk Mużakowa i punkt informacyjny. Oprócz tras spacerowych w Geoparku Łuk Mużakowa dostępne są liczne trasy rowerowe zachęcające do tego typu aktywności.

Obowiązkowo do zwiedzania obszar dla wszystkich miłośników geoturystyki!

Wybrane źródła:

http://www.muskauer-faltenbogen.de

http://www.park-muzakowski.pl

http://luk.muzakowski.pl

Haracz, P., Iwlew, B., Jagiełło, K., Koźma, J., & Maciantowic, M. (2012). Europejski Geopark Łuk Mużakowa z trzech różnych stron ... Stowarzyszenie Geopark Łuk Mużakowa. https://www.pgi.gov.pl/docman-dokumenty-pig-pib/docman/geoturystyka/luk-muzakowa/1279-ksiazka-luk-z-3-stron/file.html

Heyduk, T., Jerzak, L., Koźma, J., & Sobera, R. (2005). Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy (Muskauer Park und die geotouristischen Sehenswürdigkeiten in der Umgebung von Łęknica). http://www.wrota.lubuskie.pl/system/obj/2232_Przewodnik_Park_Muzakowski.pdf

Koźma, J. (2011). Transgraniczny geopark Łuk Mużakowa. Przegląd Geologiczny, 59(4), 276–290.

Koźma, J. (2012). Ścieżka geoturystyczna „Dawna kopalnia Babina”. Folder         informacyjny. http://www.geosciezkababina.pl

Maciantowicz, M., & Koźma, J. (2014). Łuk Mużakowa po obu stronach Nysy Łużyckiej. Przewodnik geologiczno-turystyczny. Chroma Drukarnia Krzysztof Raczkowski.

 Ścieżka geoturystyczna "Stara kopalnia Babina"

Park Mużakowski

Park Azalii

Park Głazów

 

Atrakcje geoturystyczne i geo-produkty Polski - mapa

Mapa geoturystyczna Polski jest w budowie ale geo-atrakcji i geo-produktów ciągle przybywa :)

Mapa obejmuje wybrane geostanowiska, muzea geologiczne (petrograficzne, mineralogiczne, paleontologiczne), obiekty związane z dziedzictwem górniczym, utworzone i projektowane geoparki, dinoparki, geocentra, parki geologiczne, lapidaria, trasy geoturystyczne, trasy podziemne, obszary i obiekty chronione ze względu na przyrodę nieożywioną, uzdrowiska, wydarzenia promujące geodziedzictwo Polski, geo-produkty, geo-atrakcje itp.

Wybrane bazy potencjalnych atrakcji geoturystycznych Polski dostępne w sieci:
- Centralny Rejestr Geostanowisk Polski
- Katalog obiektów geoturystycznych Polski cz. I
- Katalog obiektów geoturystycznych polski cz. II
- Jaskinie Polski
- The Polish Database of Representative Geosites
- Geostrada Sudecka
- Żywa Planeta - muzea minerałów i skamieniałości w Polsce
- Żywa Planeta - parki dinozaurów w Polsce
- Żywa Planeta - katalog tras podziemnych i jaskiń
- Wody mineralne, termalne i uzdrowiska Polski
- Magazyn GEOTOURISM/GEOTURYSTYKA
- Dziedzictwo geologiczne województwa śląskiego
- Mapy geologiczno-turystyczne PIG
- Geotyda i Małopolski Szlak Geoturystyczny

II Forum Geo-Produkt - komunikat 2

Organizacja II Forum GEO-PRODUKT 2016 zbliża się do finału, lista uczestników jest już zamknięta, wszystko przygotowane:) Geoturystyka blog bierze czynny udział w współorganizowaniu spotkania w Krakowie.
Dla nieobecnych udostępniamy: materiały warsztatowe oraz listę uczestników

II Forum Geo-Produkt - komunikat 1

Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki AGH oraz Geopark Kielce

zapraszają na: 

II Ogólnopolskie „Forum GEO-PRODUKT”

Organizatorzy: Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki AGH oraz Geopark Kielce,

Miejsce: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska;

Kraków, al. Mickiewicza 30, budynek A-O, sala 213 im. Ignacego Domeyki,

Data: 27-28.10.2016

pliki do ściągnięcia: formularz zgłoszeniowy, komunikat 1

TEMATY WARSZTATÓW

Tworzenie geoparków – od pomysłu do geoparku UNESCO (Jacek Koźma, Michał Poros, Robert Tarka)

• procedury tworzenia geoparków w Polsce w świetle wymogów europejskich/globalnych geoparków UNESCO,
• organizacja i działalność sieci geoparków UNESCO, ewaluacja i reewaluacja geoparków oraz wyzwania z tym związane dla środowiska polskiego,
• Polskie Forum Geoparków i rada ekspercka ds. geoparków – instytucjonalizacja działań geoparkowych w Polsce – problemy i wyzwania,
• od inicjatywy lokalnej do europejskiego geoparku – znaczenie współpracy lokalnej i regionalnej przy tworzeniu geoparków w Polsce – wybrane doświadczenia, kluczowe problemy.

Ochrona a zagospodarowanie obiektów geologicznych – aspekty prawne i organizacyjne (Agnieszka Chećko, Jan Urban, Marek Zarankiewicz)

• pojęcie dziedzictwa geologicznego i jego ochrona konserwatorska w praktyce przygotowywania i realizacji planów ochrony,
• aspekty prawne ochrony i zagospodarowania stanowisk geologicznych,
• konflikty w zakresie: ochrona bio- i georóżnorodności,
• stan obecny i potrzeby organizacji ochrony przyrody nieożywionej w Polsce.

Geologia niejedną ma twarz - edukacja i popularyzacja nauk 

o Ziemi (Andrzej Boczarowski, Julia Jankowska, Martyna Sutowicz)

• metody i narzędzia w edukacji geologicznej – wady i zalety, koszty, dobór w zależności od odbiorców, innowacje,
• jak skutecznie promować geologię – przykłady własnych doświadczeń, kontakt z mediami, interakcja z odwiedzającymi,
• współpraca ze szkołami w zakresie popularyzacji nauk o Ziemi,
• od lokalnego dziedzictwa do geoedukacji, czyli jak budować ofertę edukacyjną na bazie lokalnej geologii.

Pozyskiwanie funduszy na tworzenie i rozwój geo-produktów (Michał Poros, Małgorzata Stanasiuk-Mordalska)

• fundusze na geoturystykę – gdzie i jak szukać?
• formuła tworzenia projektów: czy tworzymy projekt pod program finansowy, czy szukamy programu dla stworzonego projektu?
• projekty ,,miękkie’’ i infrastrukturalne w kontekście geoturystyki,
• projekty partnerskie w geoturystyce – główne problemy i wyzwania.

Partnerstwo lokalne i regionalne dla rozwoju geoturystyki (Ewelina Rozpędowska, Robert Tarka)

• jak przekonać potencjalnych partnerów do geoturystyki,
• problemy w podejmowaniu współpracy z różnymi podmiotami: jednostkami samorządowymi, jednostkami naukowymi, przedsiębiorcami, stowarzyszeniami, organizacjami pożytku publicznego itp.,
• jakie są oczekiwania gmin, a jakie możliwości pomysłodawców,
• zadania jednostek naukowych w partnerstwie lokalnym i regionalnym oraz rola lokalnych przedsiębiorców.

Projektowanie tablic geoturystycznych (Krzysztof Miśkiewicz, Ewa Welc, Witold Wesołowski)

• potencjał edukacyjny geostanowisk w kontekście wyboru i przygotowania tematów do prezentacji na tablicach geoturystycznych,
• geointerpretacja czyli konstrukcja tekstu i wybór metod graficznych dla szerokiego grona odbiorców,
• sposoby prezentacji zagadnień geologicznych – przykłady dobre i złe,
• wybrane doświadczenia w odbiorze paneli geoturystycznych przez turystów.

II Forum Geo-Produkt - zaproszenie